طی سال‌های اخیر، متخصصان توسعه نرم افزار در مورد یادگیری ماشین و اینترنت اشیا صحبت زیادی کرده‌اند. امروزه استفاده از این فناوری‌ها به بخشی از استراتژی آموزش از راه دور تبدیل شده است. اما در پس‌زمینه راهکارهای فنی که تاکنون اجرا شده، شاهد چیزهای جدیدی هستیم. می‌بینیم روش‌های نوین در حوزه آموزشی وارد عمل می‌شوند که یادگیری دانش‌آموز محور را ترویج می‌کنند. این ابزارها امکان تعامل و اتصال بهتر را فراهم می‌‌آورند، همچنین بر همکاری و تطبیق‌پذیری نیز تأکید دارند. اما این‌ها چه فناوری‌هایی هستند؟ تا انتهای مطلب با ما همراه باشید تا این موضوع را با هم بررسی کنیم.
یادگیری بازی محور
در سال 2022 نگرش مردم به یادگیری در حال تغییر است. به این معنی که یادگیری دیگر خسته کننده نیست و به امری سرگرم‌کننده، جذاب و تعاملی تبدیل شده است. یادگیری بازی محور گواه اصلی چنین گرایشی بوده و بر مفهوم گیمیفیکیشن (Gamification) متمرکز است. به عبارتی مستلزم ترکیب عناصر بازی در فرآیند یادگیری است و به دو نوع تقسیم می‌شود: گیمیفیکیشن ساختاری و محتوایی. هر دو مورد مفید هستند، اما به طرق مختلف. مزیت مشترکشان در این است که مخاطبان از بازی کردن لذت می‌برند و به طور همزمان مطالب جدید را هم یاد می‌گیرند. همچنین آن‌ها می‌توانند مهارت‌های خود را تمرین دهند و عملکردشان را به صورت بازخوردهایی در بازی بررسی کنند.
از طرفی یک تصور غلط رایج وجود دارد که یادگیری بازی محور صرفا برای بچه‌ها مناسب است. درست است که بچه‌ها بیشتر از بزرگسالان بازی می‌کنند، مثلا آن‌ها نسخه آموزشی Minecraft را دوست دارند و بیشتر در مورد تجربه خیالی هیجان‌زده می‌شوند. اما بدان معنا نیست که مخاطبان بزرگسال از بازی‌هایی که هم موجب شادی می‌شوند و هم مباحث آموزشی به همراه دارند، لذت نخواهند برد. ضمن این‌که گیمیفیکیشن تأثیر مثبتی بر اجتماعی شدن هم دارد. به این صورت که دانش‌آموزان یاد می‌گیرند چگونه در یک محیط رقابتی رفتار کنند. آن‌ها الگوهای اجتماعی و رفتاری مثبتی را در شرایط رقابتی شکل می‌دهند. به علاوه خودآموزی را نیز یاد می‌گیرند و با فرمت‌های مختلف یادگیری آشنا می‌شوند.
چنین بازی‌هایی مختص حوزه آموزش ساخته و طراحی می‌شوند. به طوری که ده‌ها پلتفرم آموزش آنلاین در حال حاضر در بازار وجود دارد. بنابراین اگر تصمیم به ایجاد یک راه یادگیری بازی محور دارید، باید به مخاطبان چیزی بدهید که شما را از بقیه روش‌ها متمایز کند. کاری کنید که دانش‌آموزان کارهای روزمره و تکالیف خسته‌کننده را فراموش نمایند. پس گیمیفیکیشن را وارد فرآیند یادگیری کنید. برای این‌که بفهمید چگونه این متد می‌تواند به پروژه شما کمک کند، با یک شرکت توسعه نرم افزار آموزشی تماس بگیرید. در این صورت متوجه خواهید شد که آیا گیمیفیکیشن استراتژی مناسبی برای سازمان شما است یا خیر.
استفاده از داده‌های بزرگ
اگر معلمان به تک تک دانش‌آموزان توجهی نکنند، بر انگیزه دانش‌آموزان تأثیر منفی می‌گذارد. هدف این است که برای همه مخاطبان ارزش‌آفرینی شود. اما هنگامی که یک معلم برای 60 دانش‌آموز دوره‌ای برگزار می‌کند، چگونه می‌تواند یک رویکرد شخصی را برای همه تضمین کند؟ پاسخ این است که باید از داده‌های بزرگ (Big Data) استفاده کرد. یعنی هر چه دانش‌آموزان بیشتری داشته باشید، اطلاعات بیشتری را هم باید پردازش کنید. اگر عامل انسانی را در نظر بگیریم، خواهیم دید که پردازش دستی اطلاعات هر دانش‌آموز تقریبا غیرممکن است. بنابراین داده‌های بزرگ امکان پردازش حجم زیادی از اطلاعات را برای یادگیری شخصی فراهم می‌کند.
فرض کنید که شما وظیفه ارزیابی عملکرد دانش‌آموزان را برعهده دارید. برای انجام این کار باید اطلاعاتی در مورد دستاوردهای تحصیلی آن‌ها برای دوره زمانی معین جمع‌آوری کنید. سپس باید تمام امتیازات دریافت شده توسط یک دانش‌آموز را اضافه کرده و مقدار میانگین را محاسبه نمایید. اما آیا این رقم میانگین دقیقا نشان‌دهنده نتایج است؟ البته که نه. چرا که برای دریافت یک تصویر کامل باید برایند آن‌ها را در قالب یک نمودار ببینید. هنگامی که روی نقطه خاصی از نمودار کلیک می‌کنید، نتایج آزمون دانش‌آموزان را در روز یا ماه معین مشاهده خواهید کرد. در این صورت می‌توانید متوجه کاهش یا افزایش بهره‌وری آن‌ها شوید.
بنابراین می‌فهمید آیا افت تحصیلی در زمانی اتفاق افتاد که شما روش‌های آموزشی جدیدی را امتحان کردید یا این تغییرات منعکس‌کننده وضعیت روانی دانش‌آموزان بوده است. بر این اساس می‌توانید به سراغ تجزیه و تحلیل توصیفی بروید و به دنبال روشی باشید که آنچه را انتظار دارید به شما ارائه دهد.
آموزش الکترونیکی
امروزه به دلایل مشهودی شاهد افزایش تقاضا برای آموزش از راه دور هستیم. تا چند سال پیش، شرکت در یک کارگاه یا سخنرانی در خارج از کشور یک معظل بزرگ برای دانشجویان بود. اما امروزه مردم از حضور در رویدادهای جمعی اجتناب می‌کنند و ترجیح می‌دهند یادگیری و آموزش خود را به صورت آنلاین مدیریت کنند. به همین دلیل است که روند آموزش الکترونیکی در حال رشد است. آموزش الکترونیکی به فرآیند ارائه آموزش از طریق وسایل الکترونیکی گفته می‌شود. این روش می‌تواند هم برای آموزش کارکنان و هم برای دانش‌آموزان اجرا شود. مثلا کامپیوتر‌های شخصی مثل لپ‌تاپ، تبلت و تلفن همراه همگی برای تحویل اطلاعات استفاده می‌شوند. این ابزارها به مربیان کمک زیادی کرده و فرآیند یادگیری را آسان‌تر می‌کنند.
به عنوان مثال عملکرد تحصیلی بهتر، مشارکت بیشتر دانش‌آموز و نتایج بهتر آن‌ها چیزهایی است که با آموزش الکترونیکی به دست می‌آوریم. دانش‌آموزان به جای منفعل بودن در درس، می‌توانند به طور مداوم با معلمان و هم‌سن و سالان خود تعامل داشته باشند. آن‌ها می‌توانند از این طریق بازی کنند، آزمون‌ها را پاس کنند، سؤال‌های خود را بپرسند و با عناصر بصری به صورت آنلاین در ارتباط باشند. همچنین می‌توانند اطلاعات جدید را به سرعت و به طور موثر حفظ نمایند. همانطور که می‌بینید، آموزش الکترونیکی محیطی تعاملی و مشارکتی را برای دانش‌آموزان فراهم می‌کند. در سال 2018 پیش‌بینی می‌شد که حجم بازار آموزش الکترونیکی تا سال 2025 به 325 میلیارد دلار خواهد رسید. اما اکنون طبق آمار به دست آمده می‌دانیم که این رقم می‌تواند در سال 2027 مرز 1 تریلیون دلار را هم رد کند. چشمگیر به نظر می‌رسد، نه؟ آموزش الکترونیکی مجموعه ابزاری برای پردازش اطلاعات در اختیارتان قرار می‌دهد از جمله انیمیشن، اسلایدهای سه بعدی، ویدئو، تصاویر، پادکست‌ها و موارد دیگر. این شما هستید که باید تصمیم بگیرید چه ویژگی‌هایی را پیاده‌سازی کنید. اگر هم مطمئن نیستید که آموزش الکترونیکی را اجرا کنید یا نه، ادامه مقاله را دنبال کنید. چرا که دو سناریو را با هم بررسی می‌کنیم تا بتوانید در انتخاب خود بهترین تصمیم را بگیرید.
یادگیری مبتنی بر واقعیت مجازی و واقعیت افزوده
از یک طرف معلمان می‌توانند به رویکردها و روش‌های آموزشی سنتی پایبند باشند. اما در این مورد آن‌ها باید این واقعیت را بپذیرند که نمی‌توانند بر عملکرد دانش‌آموزان تأثیر بگذارند. از طرف دیگر آن‌ها می‌توانند با روش‌های نوظهور و نوین در فناوری آموزشی همراه شوند و VR یا AR را وارد یادگیری کنند. با انجام این کار معلمان به دانش‌آموزان خود نشان می‌دهند که کلاس درس خسته‌کننده نیست. بلکه این مکانی است که تغییرات بزرگ علم و فناوری در آن به وقوع می‌پیوندد. VR (واقعیت مجازی) و AR (واقعیت افزوده) نیز روندهای فعلی در فناوری آموزشی هستند. به طوری که زمینه را برای یادگیری تجربی شکل می‌دهند. اگر دانش‌آموزان شما از ابزارهای قدرتمند مشابهی در داخل و خارج از کلاس استفاده کنند، می‌بینند که یادگیری می‌تواند جنبه سرگرم‌کننده هم داشته باشد!
واقعیت مجازی به کاربران اجازه می‌دهد تا خود را در شرایط واقعی ساخته شده به صورت مصنوعی غوطه‌ور کنند. واقعیت افزوده هم دید آسانی از یک شی را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد. ممکن است دانش‌آموزان نتوانند تعاریف پیچیده فیزیک یا شیمی را درک کنند. آن‌ها به سادگی نمی‌توانند این فرآیندهای پیچیده را بدون تجهیزات بصری تصور و درک نمایند. AR و VR در چنین شرایطی مفید هستند. این فناوری‌ها به دانش‌آموزان فرصت درک مفاهیم انتزاعی را می‌دهند. بنابراین اگر می‌خواهید قوه ادراک دانش‌آموزان را تقویت کنید، استفاده از VR یا AR راه خوبی برای شروع است.
آموزش با هوش مصنوعی
احتمالا عبارت AI را از جاهای مختلف شنیده‌اید. کار هوش مصنوعی خودکار کردن فرآیندها و وظایف مختلف است. همچنین یادگیری را دلپذیرتر می‌کند و به تبع تلاش کم‌تری هم می‌طلبد. مزایای هوش مصنوعی در آموزش را می‌توان از هر دو سمت معلم و دانش‌آموز مشاهده کرد. وقتی نوبت به دومی می‌رسد، هوش مصنوعی می‌تواند در زمانی که معلمان پرمشغله هستند به دانش آموزان کمک کند. به طوری که می‌توانند بدون درگیر کردن اشخاص دیگر، سؤال‌هایشان را بپرسند و پاسخ خود را بگیرند. از این طریق دانش‌آموزان به حجم وسیعی از داده‌ها دسترسی پیدا می‌کنند.
برای معلمان هم هوش مصنوعی مانند یک دستیار است که مسئولیت کارهای اضافی را برعهده می‌گیرد. یعنی تلاش‌های اضافی را کاهش می‌دهد که می‌تواند به طور موثرتری به تعامل زنده بین معلمان و دانش‌آموزان اختصاص یابد. معلمان دیگر مجبور نیستند مشخصات و عملکرد هر دانش‌آموز را به صورت دستی تجزیه و تحلیل کنند. چرا که از طریق اعلان‌هایی روند تغییرات اخیر را دریافت می‌کنند. فناوری چت بات (گفتگوی خودکار توسط ربات‌ها) مبتنی بر هوش مصنوعی نیز می‌تواند با اهداف و نیازهای معلم تنظیم شود. به طوری که به دانش‌آموزان اجازه دهد تا برنامه‌هایشان را بررسی کنند. به علاوه مربیان می‌توانند از دستیارهای صوتی برای پاسخ به سوالات دانش‌آموزان بهره بگیرند.
جمع‌بندی
آموزش مبتنی بر تکنولوژی واقعا ما را شگفت‌زده می‌کند. امروزه معلمان می‌توانند از ابزارهای زیادی برای افزایش انگیزه دانش‌آموزان بهره بگیرند. دانش‌آموزان هم ابزارهای فوق‌العاده‌ای برای تسهیل یادگیری خود دارند. گیمیفیکیشن، داده‌های بزرگ، آموزش الکترونیکی، واقعیت مجازی/ واقعیت افزوده و هوش مصنوعی تنها برخی از این موارد هستند. اما چگونه می‌توان آخرین روندهای آموزشی فناوری محور را در یک حوزه خاص پیاده کرد؟ نیازی به نگرانی نیست، راه‌های زیادی برای انجام این کار وجود دارد. انعطاف‌پذیری و سازگاری جنبه‌های قوی فناوری مدرن هستند.
برای این‌که بدانید کدام گزینه برای شما بهترین است، باید به وضوح درک کنید که انتظار چه نتایجی را دارید. اهداف خود را مشخص کنید، ابزارهای فنی موجود را به همراه جوانب مثبت و منفی آن‌ها ارزیابی نمایید یا خدمات توسعه نرم افزار آموزشی را در نظر بگیرید که راه‌حل ساده و منطقی‌تری به شما ارائه می‌دهد. اگر توسعه‌دهنده مناسبی را پیدا کنید، نه تنها محصول نهایی باکیفیتی را به دست می‌آورید بلکه چشم‌انداز روشنی از این‌که چه مسیری را باید ادامه دهید نیز خواهید داشت.
دیدگاه و پرسش
در حال دریافت نظرات از سرور، لطفا منتظر بمانید
در حال دریافت نظرات از سرور، لطفا منتظر بمانید