مقایسه زبان برنامه نویسی پایتون و PHP

هر دو زبان پایتون و PHP از جمله زبان‌های برنامه‌نویسی چند منظوره هستند. با این حال، پایتون به نسبت PHP از محبوبیت بیشتری برخوردار بوده و دلیل آن نیز داشتن کتابخانه‌های بسیار زیاد و کاربردهای متفاوت آن در زمینه‌های متفاوت است. در حال حاضر پایتون جدای از کارهای مربوط به توسعه وب، در توسعه مدل‌های هوش مصنوعی و یادگیری عمیق حکم‌فرمایی کرده و تقریبا بی رقیب است.

از طرفی دیگر، PHP، زبانی است که تقریبا نیمی از وبسایت‌های دنیا از آن استفاده کرده و از قدرت آن بهره می‌گیرند. در این مقاله قصد داریم ابتدا به بررسی جداگانه هر کدام از این موارد پرداخته و در نهایت مقایسه‌ای جامع و علمی از این دو زبان را ارائه دهیم.

پایتون چیست؟

پایتون یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالا است که سینتکسی بسیار شبیه به زبان عادی انسان‌ها (زبان انگلیسی) دارد. از زبان برنامه‌نویسی پایتون با استفاده از کتابخانه‌های آن برای موضوعات مختلفی استفاده می‌شود. برای مثال در زمینه توسعه وب، پایتون با ارائه فریمورک‌هایی مانند جنگو، فلسک، Web2py و... توانسته به یکی از ثابت قدم‌ترین ابزارهای توسعه وب تبدیل شود. همچنین پایتون در زمینه توسعه مدل‌های هوش مصنوعی و یادگیری عمیق بی رقیب بوده و به ابزار اصلی در این زمینه تبدیل شده است.

ویژگی‌های پایتون

مهمترین ویژگی پایتون به نسبت دیگر زبان‌های برنامه‌نویسی، قابلیت بالای آن در خوانایی و سینتکس عادی آن است. اما در کنار این ویژگی موارد دیگری نیز وجود دارد که در زیر می‌توانید مشاهده نمایید:

• نوع داده‌ای پویا: این ویژگی باعث می‌شود که شما هر بار برای تعریف متغیرها مجبور به تعیین نوع داده‌ای آن نشوید
• محیط توسعه تعاملی و تفسیری بودن آن
•  پیروی از پارادایم شئ‌گرایی به صورت محلی و قابلیت استفاده از پارادایم‌های دیگر با استفاده از کتابخانه‌ها
• پشتیبانی از کتابخانه‌های استاندارد بسیار زیاد
• قابلیت استفاده از پایتون در داخل زبان‌های برنامه‌نویسی دیگر
• زبان اصلی توسعه مدل‌های هوش مصنوعی و تحلیل داده در بازار کار حال حاضر

مزایای پایتون

از اصلی‌ترین مزایای پایتون سرعت بالای آن در فرایند توسعه است. از آنجایی که بیشتر کاربردهای مورد نیاز یک برنامه‌نویس از طریق کتابخانه‌ها و ویژگی‌های داخلی پایتون پیاده‌سازی خواهد شد، شما در فرایند توسعه یک اپلیکیشن می‌توانید با سرعت بالایی کارهای‌تان را انجام دهید.

قابلیت استفاده از پایتون در بخش‌های مختلف یکی دیگر از مزایای اصلی پایتون است. شما می‌توانید از زبان برنامه‌نویسی پایتون در زمینه‌های مختلف استفاده کرده و اپلیکیشن‌های متفاوتی را با استفاده از آن توسعه دهید. در زیر به چند مورد از این اپلیکیشن‌ها اشاره خواهیم کرد:

توسعه وب

پایتون با کمک گرفتن از فریمورک‌هایی مانند Django, Flask, FastAPI و... قابلیت توسعه اپلیکیشن‌های قدرتمند سمت سرور را دارند. در حال حاضر شرکت‌های بزرگی مانند اینستاگرام و اسپاتیفای از این فریمورک‌ها استفاده می‌کنند.      

توسعه بازی

وجود فریمورک‌هایی مانند PyGame و PySoy به شما این قابلیت را می‌دهد تا بازی‌های مورد علاقه‌تان را با پایتون ایجاد کنید.

علم داده

در زمینه علم داده و توسعه مدل‌های هوش مصنوعی می‌توان پایتون را بی‌رقیب‌ترین زبان برنامه‌نویسی دنیا دانست. وجود کتابخانه‌هایی مانند numpy، pandas و scikit-learn به شما این قابلیت را می‌دهد تا مدل‌های آمارگیری و یادگیری ماشین را توسعه دهید.

توسعه اپلیکیشن‌های دسکتاپی

وجود کتابخانه Tkinter به شما این قابلیت را می‌دهد تا بتوانید اپلیکیشن‌های تحت دسکتاپ را توسعه دهید. البته ممکن است این اپلیکیشن‌ها نتوانند به خوبی اپلیکیشن‌هایی که با زبان‌هایی مانند سی‌شارپ و سی‌پلاس‌پلاس نوشته شده‌اند کاربردی نباشد اما استفاده از آن می‌تواند برای کارهای عادی بسیار مناسب باشد.

اپلیکیشن‌های Embedded

با استفاده کردن از Raspberry pi شما می‌توانید برای دستگاه‌های مختلف برنامه‌ بنویسید. رزبری‌پای یک میکرو کامپیوتر است که می‌تواند در علم رباتیک مورد استفاده قرار بگیرد. برای انجام عملیات‌های برنامه‌نویسی در رزبری‌پای می‌توانید روی پایتون حساب باز کنید.

PHP چیست؟

PHP یا Hypertext Preprocessor یک زبان اسکریپتی سمت سرور است که برای توسعه اپلیکیشن‌های Back-End مورد استفاده قرار می‌گیرد. کدهای PHP را با استفاده از تگ‌های <?php و ?> می‌توانید در هر بخشی از کدهای HTML خود قرار دهید. از محبوب‌ترین فریمورک‌های مبتنی بر PHP می‌توان به لاراول، سیمفونی و فالکون اشاره کرد.

ویژگی‌های اصلی PHP

مهمترین ویژگی PHP ساده بودن آن و توانایی قرار گرفتن در هر بخش از سندهای HTML است. اما جدای از این موارد، از مهمترین ویژگی‌های PHP می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ساده، سریع، منعطف و بهینه
• داشتن مفسر؛ بنابراین نیازی به زمان اضافی برای کامپایل کردن نیست
• رایگان و متن باز بودن، داشتن جامعه کاربری بسیار بزرگ
• قابلیت اجرا روی هر سیستم عاملی
• مدیریت و اعتبارسنجی سریع داده‌ها
• فرایند یادگیری آسان
• داشتن فریمورک‌های قدرتمندی مانند لاراول و سیمفونی
• دارا بودن سیستم‌های مدیریت محتوای مختلف مانند وردپرس و جوملا

مزایای PHP

در میان زبان‌های سمت سرور، PHP از این نظر پر کاربردترین زبان برنامه‌نویسی دنیا است. مزیت‌هایی که PHP ارائه می‌دهد دلیل اصلی این موضوع است:

• قابلیت ایجاد اپلیکیشن‌های سمت سرور در هر مقیاسی (کوچک و یا سازمانی)
• داشتن سیستم‌های مدیریت محتوا قدرتمند مانند وردپرس
• سرعت پردازشی بالا. PHP از حافظه داخلی خود بهره گرفته و در نتیجه عملیات‌هایی که نیاز به بارگذاری در سرور را دارند در این محیط سریع‌تر پیش می‌رود.
• سازگاری بالا با سیستم‌ها و پلتفرم‌های مختلف
• دادن کنترل بیشتر به توسعه‌دهندگان روی کدهای‌شان

از آنجایی که PHP منشاء اغلب سیستم‌های مدیریت محتوا امروزه است، می‌توان در گستره بسیار بزرگی از موضوعات مورد استفاده قرار بگیرد. یکی از این سیستم‌ها، وردپرس نام دارد. وردپرس در ابتدا تنها برای توسعه وبلاگ‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت اما با پیشرفت و توسعه آن، وردپرس حال قابلیت ایجاد شبکه‌های اجتماعی، انجمن‌ها و از همه مهمتر فروشگاه‌های مختلف را دارد. یکی از دلایل محبوبیت بالای PHP، سیستم مدیریت محتوا وردپرس است.

مقایسه پایتون و PHP

هر چند مقایسه کردن دو زبان برنامه‌نویسی به صورت کلی کاری اشتباه است اما اگر بتوانیم به صورت تکنیکی و براساس ویژگی‌های موردی این دو زبان را با همدیگر مقایسه کنیم تا حدی می‌توانیم موفقیت‌آمیز عمل کنیم. در این بخش از مقاله قصد مقایسه پایتون و PHP را داریم.

سهولت در امر یادگیری: هر دو زبان پایتون و PHP فرایند یادگیری آسانی دارند اما از آنجایی که پایتون سینتکس بسیار ساده‌تری نسبت به PHP داشته می‌توان در این زمینه پایتون را به عنوان پیروز میدان قبول کنیم. سادگی پایتون به حدی زیاد است که اغلب برای یادگیری اولین زبان برنامه‌نویسی پیشنهاد می‌شود که از پایتون بهره گرفته شود.

قواعد سینتکسی: PHP به نسبت پایتون در زمینه «شیوه نگارش کدها» آسان‌گیرتر بوده و قواعد دست و پا گیر زیادی ندارد. اما پایتون در فرایندهایی مانند نام‌گذاری، شیوه قطعه‌بندی کدها و مواردی از این دست قواعد چهارچوب داری داشته و نیاز است که یک برنامه‌نویس حرفه‌ای پایتون از آن‌ها پیروی بکند. به همین دلیل این موضوع ممکن است روی پیشرفته شدن کاربر و سخت بودن امر یادگیری در سطوح بالاتر تاثیرگذار باشد.

بازار کار: در ایران بازار کار بیشتری برای توسعه‌دهندگان PHP موجود است. یکی از دلایل آن وجود PHP در گستره بزرگی از شرکت‌ها، دانشگاه‌ها و سازمان‌های دولتی در بازه زمانی طولانی بوده است. اما پیش‌بینی‌هایی که صورت می‌گیرد نشان می‌دهد که PHP میزان محبوبیت پیشتر خویش را از دست داده و حال مواردی مانند پایتون در حال رقم زدن آینده هستند. اما فعلا در حال حاضر بازار کار در اختیار PHP است. به صورت جهانی نیز اگر بخواهیم این موضوع را بررسی کنیم می‌توانیم متوجه شویم که میزان استفاده از PHP (بصورت خام و یا با بهره‌گیری از فریمورک‌های‌ش، نه سیستم‌های مدیریت محتوا) در حال افول بوده و تکنولوژی‌های جدیدتر مانند جنگو و یا نودجی‌اس در حال پیشرفت کردن هستند.

امنیت: در بحث امنیت و مقایسه دو زبان برنامه‌نویسی و فریمورک‌های آن‌ها می‌توان با قطعیت گفت که پایتون به نسبت PHP از امنیت بالاتری برخوردار است. بسیاری از سازمان‌های امنیتی در دنیا از پایتون برای توسعه اپلیکیشن‌های سمت سرور خود استفاده کرده و مهمتر از همه، وجود ویژگی‌های مختلف امنیتی است که در فریمورکی مانند جنگو پیاده‌سازی شده است. از این نظر می‌توان پایتون را برنده میدان دانست. اما این موضوع را نیز در نظر بگیرید که PHP نیز نسبت به نسخه‌های قدیمی خود بسیار بهبود یافته و فریمورکی مانند لاراول امنیت بالایی را برای توسعه‌دهندگان به صورت یکسری ویژگی داخلی در نظر گرفته است.

جامعه کاربری: از نظر گستردگی جامعه کاربری و پشتیبانی از این دو زبان باید بگویم که هر دو این موارد به نسبت همدیگر برابر بوده و هر دو از جمله زبان‌های پرطرفدار هستند.

انعطاف‌پذیری: از آنجایی که پایتون حوزه کاری بسیار وسیع‌تری داشته و می‌تواند در زمینه‌های مختلف فعالیت داشته باشد می‌توان گفت که پایتون از انعطاف‌پذیری بسیار بالاتری برخوردار است. یکی از مشکلات اصلی PHP این است که تنها برای دنیای وب توسعه یافته و کتابخانه‌های محدودی به نسبت به پایتون دارد. این موضوع حتی در رابطه با کتابخانه‌های استاندارد (کتابخانه‌هایی که داخل خود بسته نصبی زبان وجود دارد) نیز صدق می‌کند. بنابراین در رابطه با این موضوع نیز پایتون برنده میدان است.

مقیاس‌پذیری: PHP زبانی نسبتا خشک رفتار است. منظور از این قضیه این است که PHP به سختی خود را با موضوعات مختلف تطابق داده و کمی در امر سازگار شدن با تکنولوژی‌های جدید کُند عمل می‌کند. اما پایتون از آنجایی که محوریت توسعه سریع را در خود نهادینه کرده می‌تواند به سرعت با تکنولوژی‌های جدید خود را سازگار کرده و پیش برود.

در پایان

مقایسه کردن دو زبان برنامه‌نویسی به صورت کُلی اشتباه است و ما باید در زمینه‌های مختلف این زبان‌ها را با همدیگر بررسی نماییم. درست است که در کُل پایتون را می‌توان برنده این میدان دانست اما زمانی که شما قصد توسعه سیستم‌های تولید محتوا مانند وردپرس را داشته باشید، پایتون به کلی بی استفاده بوده و نمی‌تواند کاربردی باشد، از طرفی دیگر در زمینه توسعه مدل‌های یادگیری ماشین نیز PHP بی استفاده خواهد بود. بنابراین ما در اینجا قصد نداریم که جانبدارانه به بررسی این دو زبان بپردازیم و امیدواریم تا حدی که توانسته‌ایم صادقانه و علمی این مقایسه را انجام داده باشیم. اگر بنا بر این مقاله و یا نیازمندی‌های خود قصد دارید وارد مسیر یادگیری هر کدام از این زبان‌های برنامه نویسی شوید ما در راکت برای‌تان برنامه خوبی داریم. اگر قصد دارید به صورت کامل و صفر تا صد با PHP آشنا شوید می‌توانید از دوره‌های آموزش PHP صفر تا صد استفاده کنید. در صورتی که قصد دارید وارد مسیر یادگیری پایتون شوید می‌توانید کارتان را با دوره آموزش رایگان پایتون شروع کنید. هر کدام از این دوره‌ها در بهترین حالت ممکن ضبط شده و تلاش کرده‌ایم تا محتوایی عالی را تولید کنیم.