تایپ اسکریپت (TypeScript) چیست؟ | 🚀 مزایا و معایب و کاربرد

تایپ اسکریپت (TypeScript) یک زبان برنامه‌نویسی است که به عنوان یک سوپرست برای جاوا اسکریپت (JavaScript) طراحی شده است. هدف اصلی از ایجاد تایپ اسکریپت، ارائه قابلیت‌هایی است که به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا برنامه‌های بزرگ‌تر و پیچیده‌تری را با کد ایمن‌تر و قابل نگهداری‌تری بنویسند. این زبان توسط مایکروسافت توسعه یافته و اولین بار در اکتبر ۲۰۱۲ معرفی شد.

این مقاله به شما کمک می‌کند تا با مفاهیم اساسی مانند TypeScript چیست، دلایلی که باعث می‌شود تایپ اسکریپت از جاوا اسکریپت انتخاب بهتری باشد و چگونگی استفاده از آن در پروژه‌های‌تان آشنا شوید. ما قصد داریم تا به زبان ساده و با استفاده از مثال‌ها، نکات کلیدی و تجربیات واقعی، شما را با این فناوری آشنا کنیم.

همچنین اگر علاقه‌مند به یادگیری عمیق TypeScript دارید می‌توانید از دوره آموزشی TypeScript وبسایت راکت استفاده کنید. وقت آن است که با TypeScript چیست آشنا شویم و به صورت عمیق آن را بررسی کنیم. 

هدف از ایجاد TypeScript چیست؟

هدف از ایجاد TypeScript، ارائه یک زبان برنامه‌نویسی مقیاس‌پذیر و مدرن است که امکان توسعه‌ی اپلیکیشن‌های بزرگ و پیچیده را با کیفیت بالا و به طور موثر فراهم می‌کند. TypeScript یک زبان برنامه‌نویسی متن باز و توسعه‌یافته توسط مایکروسافت است که به عنوان یک ابرمجموعه یا SuperSet از JavaScript طراحی شده است، به این معنا که هر کد JavaScript‌ یک کد معتبر در TypeScript است. این ویژگی به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد که به تدریج و بدون نیاز به تغییرات عمده در کد موجود، به استفاده از TypeScript بپردازند. در ادامه به برخی از اهداف کلیدی ایجاد TypeScript اشاره می‌کنیم:

• امنیت تایپ‌ها (Type Safety): TypeScript با ارائه‌ی سیستم نوع‌های قوی، به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا اشکالات نوع‌داده‌ای را در زمان کامپایل شناسایی و رفع کنند، قبل از اینکه کد در محیط اجرایی اجرا شود. این امر کیفیت کد نهایی را افزایش می‌دهد و از وقوع اشکالات رایج در JavaScript جلوگیری می‌کند. در نتیجه تایپ اسکریپت را می‌توان یک زبان استاتیک دانست.
• ابزارهای توسعه قدرتمند: از آنجا که TypeScript تایپ‌های داده‌ای را می‌شناسد، امکان استفاده از ابزارهای توسعه پیشرفته مانند تکمیل خودکار کد، رفاکتورینگ کد، و نمایش دقیق اشکالات در زمان نوشتن کد فراهم شده است. حساسیت کدهای مبتنی بر تایپ اسکریپت بسیار بیشتر از جاوا اسکریپت بوده و در نتیجه بسیار مهم است که از ابزارهای توسعه درست استفاده کنید. 
• سازگاری با جاوااسکریپت: TypeScript به گونه‌ای طراحی شده است که سازگاری کامل با جاوااسکریپت دارد. در نتیجه این قابلیت، امکان آن را به توسعه‌دهندگان می‌دهد که بتوانند از کتابخانه‌ها، ابزارها، و اکوسیستم عظیم جاوااسکریپت استفاده کنند.
• مقیاس‌پذیری: TypeScript برای توسعه‌ی اپلیکیشن‌های بزرگ و پیچیده طراحی شده است، جایی که مدیریت و نگهداری کد در طولانی مدت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. این زبان با ارائه‌ی ویژگی‌هایی مانند فضاهای نام، ماژول‌ها، و واسط‌ها، به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا کد خود را سازماندهی و مدیریت کنند.
• بهبود عملکرد توسعه: با کاهش اشکالات در زمان کامپایل و بهبود ابزارهای توسعه، تیم‌های توسعه می‌توانند با سرعت بیشتر و کارایی افزایش یافته روی پروژه‌های خود کار کنند.

مقایسه JavaScript و TypeScript

مقایسه جاوااسکریپت (JavaScript) و تایپ‌اسکریپت (TypeScript) به ما امکان می‌دهد تا تفاوت‌های کلیدی بین این دو زبان برنامه‌نویسی را درک کنیم. جاوااسکریپت یکی از پرکاربردترین زبان‌ها در توسعه وب است، در حالی که تایپ‌اسکریپت به عنوان یک سوپرست از جاوااسکریپت طراحی شده است تا ویژگی‌های بیشتری را برای توسعه‌ی اپلیکیشن‌های بزرگ و پیچیده ارائه دهد. در ادامه به مقایسه‌ی این دو زبان می‌پردازیم:

1. سیستم نوع داده (Type System)

• جاوااسکریپت: داینامیک تایپ است، به این معنی که نوع متغیرها در زمان اجرا تعیین می‌شود. داینامیک تایپ بودن این امکان را به توسعه‌دهندگان می‌دهد که با انعطاف‌پذیری بالاتری کد بنویسند، اما امکان بروز خطاهای نوع‌داده‌ای را نیز افزایش می‌دهد.

• تایپ‌اسکریپت: استاتیک تایپ است و از سیستم نوع داده قوی استفاده می‌کند. استاتیک تایپ بودن این امکان را به توسعه‌دهندگان می‌دهد تا نوع متغیرها، پارامترها، و مقادیر برگشتی توابع را صریحاً تعریف کنند. این ویژگی کمک می‌کند تا خطاهای نوع‌داده‌ای در زمان کامپایل شناسایی و اصلاح شوند.

2. ابزارهای توسعه

• جاوااسکریپت: از اکوسیستم گسترده‌ای از کتابخانه‌ها و ابزارها برخوردار است، اما ابزارهای توسعه ممکن است در شناسایی اشکالات نوع‌داده‌ای کمتر کارآمد باشند.

• تایپ‌اسکریپت: امکان استفاده از ابزارهای توسعه قدرتمندتری مانند تکمیل خودکار کد، تحلیل کد استاتیک، و رفاکتورینگ را فراهم می‌کند. این ابزارها با استفاده از سیستم نوع قوی تایپ‌اسکریپت، کارایی بهتری دارند. البته همانطور که گفته شد جاوا اسکریپت نیز شامل همین ابزارها هست اما برای مثال کارآمدی مفهومی مانند رفاکتورینگ و تحلیل کد در تایپ اسکریپت به مراتب حرفه‌ای‌تر و بهتر است.

3. سازگاری و انتقال‌پذیری

• جاوااسکریپت: بر روی تمامی مرورگرها و محیط‌های اجرایی JavaScript اجرا می‌شود بدون نیاز به مرحله ترجمه.

• تایپ‌اسکریپت: نیاز به ترجمه (compile) به جاوااسکریپت دارد تا بتواند در مرورگرها یا محیط Node.js اجرا شود. این فرآیند ترجمه توسط کامپایلر تایپ‌اسکریپت انجام می‌شود. خود این مسئله یک مشکل بوجود می‌آورد و آن تخصیص زمانی برای اجرا نهایی کد است. در نتیجه می‌توان گفت که جاوا اسکریپت از آنجایی که به کامپایل شدن نیازی ندارد سریع‌تر اجرا می‌شود.

4. پیچیدگی و یادگیری

• جاوااسکریپت: یادگیری اولیه‌ی آن نسبتاً ساده‌تر است، زیرا نوع‌دهی دینامیک دارد و قواعد سخت‌گیرانه‌ای در مورد تعریف نوع وجود ندارد.

• تایپ‌اسکریپت: یادگیری آن ممکن است کمی پیچیده‌تر باشد به دلیل وجود سیستم نوع استاتیک و قواعد سخت‌گیرانه‌تر. با این حال، در طولانی مدت، این ویژگی‌ها به توسعه‌ی اپلیکیشن‌های بزرگ و پیچیده کمک می‌کند.

5. مقیاس‌پذیری

• جاوااسکریپت: JavaScript می‌تواند برای توسعه اپلیکیشن‌های وب در هر مقیاسی استفاده شود، اما در پروژه‌های بزرگ‌تر، مدیریت کد ممکن است چالش‌برانگیز باشد.

• تایپ‌اسکریپت: با ویژگی‌هایی مانند نوع‌دهی استاتیک و ماژول‌ها، برای مدیریت و توسعه‌ی اپلیکیشن‌های بزرگ و پیچیده بهتر طراحی شده است.

در نتیجه، انتخاب بین جاوااسکریپت و تایپ‌اسکریپت به نیازها و اهداف پروژه بستگی دارد. جاوااسکریپت برای پروژه‌های کوچک‌تر و توسعه‌دهندگانی که به دنبال انعطاف‌پذیری بالا هستند مناسب است، در حالی که تایپ‌اسکریپت برای توسعه‌ی اپلیکیشن‌های بزرگ و پیچیده که نیازمند دقت و مقیاس‌پذیری بالا هستند، انتخاب بهتری است.

امکانات TypeScript به نسبت JavaScript

همانطور که گفته شد تایپ اسکریپت براساس جاوا اسکریپت ایجاد شده اما با این تفاوت که TypeScript یکسری ویژگی جدید را به میان آورده است که در نهایت باعث می‌شود تا انتخاب کاملا متمایزی به نسبت جاوا اسکریپت باشد. در ادامه اصلی‌ترین ویژگی‌ها و اضافات تایپ اسکریپت را بررسی می‌کنیم.

1. نوع‌‌دهی استاتیک (Static Typing)

TypeScript از نوع‌دهی استاتیک پشتیبانی می‌کند. این امر به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا نوع متغیرها، توابع و سایر ساختارهای داده را صریحا مشخص کنند، که منجر به کشف خطاهای نوعی در زمان کامپایل می‌شود قبل از اینکه کد در محیط اجرایی اجرا شود.

2. واسط‌ها و کلاس‌های تایپ‌شده (Typed Interfaces and Classes)

TypeScript به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا واسط‌ها و کلاس‌هایی با انواع مشخص تعریف کنند. این ویژگی به سازمان‌دهی بهتر کد و تضمین سازگاری نوع‌ها کمک می‌کند.

3. جنریک‌ها (Generics)

جنریک‌ها به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهند که کلاس‌ها، واسط‌ها و توابعی را تعریف کنند که با انواع متغیر کار کنند. این امکان انعطاف‌پذیری بیشتری در ایجاد کتابخانه‌ها و ابزارهایی که قصد داریم Reuseable باشند فراهم می‌آورد.

4. انوم‌ها (Enums)

TypeScript از انوم‌ها پشتیبانی می‌کند. این قابلیت به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد مجموعه‌هایی از مقادیر ثابت را تعریف کنند. این ویژگی برای نمایندگی و مدیریت مجموعه‌های محدودی از مقادیر به طور خوانایی بیشتر و با امنیت نوع بالاتر مفید است.

5. تایپ‌های تقاطعی و اتحادی (Intersection and Union Types)

TypeScript امکان تعریف تایپ‌های تقاطعی و اتحادی را می‌دهد، که به توسعه‌دهندگان این قابلیت را می‌دهد که تایپ‌ها را ترکیب کنند و تایپ‌های جدیدی ایجاد کنند که می‌توانند مجموعه‌ای از قابلیت‌ها را نمایندگی کنند.

6. فضاهای نام (Namespaces)

TypeScript از فضاهای نام برای سازمان‌دهی کد و جلوگیری از تداخل نام‌ها و اسکوپ‌ها پشتیبانی می‌کند.

7. ماژول‌ها (Modules)

TypeScript ماژول‌های ES6 را پشتیبانی می‌کند و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد که وابستگی‌های خود را به صورت واضح تعریف و مدیریت کنند.

8. دکوراتورها (Decorators)

TypeScript از دکوراتورها پشتیبانی می‌کند که امکان اعمال الگوهای طراحی متاپروگرامینگ به کلاس‌ها و عناصر آن‌ها را می‌دهد.

9. تایپ‌های محاسبه‌شده و شرطی (Mapped and Conditional Types)

این ویژگی‌ها انعطاف‌پذیری پیشرفته‌ای در تعریف تایپ‌ها ارائه می‌دهند، که به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تایپ‌ها را بر اساس شرایط یا الگوهای مشخص تعریف کنند.

شئ‌گرایی در TypeScript

شئ‌گرایی یکی از پارادایم‌های اصلی برنامه‌نویسی است که در TypeScript پشتیبانی می‌شود. TypeScript، با ارائه‌ی ساختارهای شئ‌گرایی مدرن و قدرتمند، به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا از مزایای برنامه‌نویسی شئ‌گرایی (OOP) بهره‌مند شوند. در ادامه به برخی از ویژگی‌های شئ‌گرایی در TypeScript اشاره می‌کنیم:

کلاس‌

TypeScript به صورت کامل از مفهوم کلاس‌ پشتیبانی می‌کند، که شامل ارث‌بری، سازنده‌ها، متدها، خواص و مدیفایرهای دسترسی مانند public, private, و protected می‌شود. این قابلیت امکان تعریف ساختارهای داده‌ای پیچیده و سازمان‌دهی بهتر کد را فراهم می‌آورد.

واسط‌ها (Interfaces)

واسط‌ها امکان تعریف قراردادهایی را برای شیوه‌ی تعامل بین کلاس‌ها فراهم می‌آورد. در TypeScript، واسط‌ها برای تعریف ساختار اشیاء و تضمین اینکه اشیاء دارای خواص و متدهای مورد نیاز هستند، استفاده می‌شوند.

وراثت (Inheritance)

TypeScript از وراثت کلاسی پشتیبانی می‌کند، که به کلاس‌ها اجازه می‌دهد خواص و متدهایی را از کلاس‌های دیگر به ارث ببرند. این ویژگی برای اشتراک‌گذاری کد و کاهش تکرار کد مفید است.

پلی‌مورفیسم (Polymorphism)

پلی‌مورفیسم، که اشاره به توانایی یک متد، کلاس، یا ساختار داده برای استفاده در فرم‌های متفاوت دارد، در TypeScript از طریق اورلود توابع و وراثت پشتیبانی می‌شود. این امر به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا از کد در شرایط متفاوت با رفتارهای مختلف استفاده کنند.

جمع‌بندی

در این مقاله از وبسایت راکت سعی کردیم تا با زبانی ساده با TypeScript چیست آشنا شویم و همچنین ویژگی‌های آن را به صورت کامل بررسی کنیم. در کنار این موارد به صورت سریع تایپ اسکریپت را با جاوا اسکریپت نیز مقایسه کردیم که در نهایت به انتخاب بهتری میان این ابزارها کمک می‌کند. همچنین اگر علاقه‌مند به یادگیری عمیق TypeScript دارید می‌توانید از دوره آموزشی TypeScript وبسایت راکت استفاده کنید