هر چیزی که نیاز دارید در رابطه با الگوهای تاریک بدانید

آن‌ها همه جا هستند. حقه‌های کوچکی که در صفحات خانگی، در اپلیکیشن‌ها، همراه با پاپ‌آپ‌های مختلف به شما نمایش داده می‌شوند. مواردی که نشان از کامل کردن یک عملیات را می‌دهند.

این موارد که الگوهای تاریک یا Dark Patterns خوانده می‌شوند، تاثیر منفی را روی تجربه کاربری برجای می‌گذارند. کاربران وبسایت را سردرگم و خسته می‌کنند. در نهایت باید تصمیم بگیرید که از چنین الگوهایی دوری کنید. فایده‌های کمی که از کلیک‌ها یا تعاملات اشتباه دریافت می‌کنید در حقیقت آنقدرها هم برای‌تان خوب نخواهد بود.

در اینجا قصد داریم شما را با این الگوها آشنا کنیم و مثال‌های بسیاری را برای شما رونمایی کنیم، بنابراین در انتهای این مطلب شما به مشکلات چنین طراحی پی خواهید برد و آن‌ها را از وبسایت‌تان دور خواهید کرد.

مطالب مرتبط:

یک الگوی تاریک چیست؟

در حالیکه الگوهای تاریک از طریق طراحی در دنیای وب ظاهر می‌شوند، اما فضای کافی برای صحبت کردن در رابطه با آن‌ها شکل نگرفته است. بیشترین اطلاعات راجع به این مقوله را می‌توانید در وبسایت darkpatterns.org پیدا کنید.

«وقتی که شما از وب استفاده می‌کنید، تک تک حروف قرار گرفته شده در هر صفحه را مطالعه نمی‌کنید – شما در بدنه برگه کاوش می‌کنید و براساس فرضیات‌تان معمولا بررسی می‌کنید. وقتی که شرکتی بخواهد به شما حقه بزند می‌تواند از این حالت استفاده کند. به این صورت که آن‌ها چیزی را نمایش می‌دهند که واقعیت آن چیز دیگری‌ست.»

چنین تکنیک طراحی که کاربران را مجبور به انجام کاری می‌کند که آن‌ها نمی‌خواهند در واقع مشکلات اخلاقی به دنبال دارد. چنین رویکردی باعث می‌شود که سیستم آنالیز شما داده‌ها و ارقام مصنوعی را بدست بیاورد. بنابراین گزارش‌ها از آمار تعامل کاربران و… واقعی نخواهند بود.

در یک مقاله که Hoa Loranger در آن به موضوع الگوهای تاریک پرداخته می‌گوید: «هرگونه فایده‌ای کوتاه مدتی که یک شرکت از طریق الگوهای تاریک دریافت کرده است، در بلند مدت از دست خواهد داد.»

انواع الگوهای تاریک

به صورت عامیانه، الگوهای تاریک را می‌شود در پنج دسته‌بندی از تکنیک‌های فریبنده طراحی قرار داد:

۱. گمراهی عمدی: در چنین حالتی طراحی به صورت هدفمندانه سعی دارد تا تمرکز کاربران را روی چیزی به عنوان یک حواس پرتی از چیز دیگری قرار دهد. اغلب اوقات چنین حالتی در قالب رها کردن اطلاعات ناخواسته به یک وبسایت نمایش داده می‌شود. اما مرسوم‌ترین حالت چنین گمراهی تکنیک محبوب دکمه «خیر» است که در نهایت منجر به تایید می‌شود. در حقیقت طراحی در این حالت سعی می‌کند تا نشان دهد که تنها یک گزینه درست برای‌ شما وجود دارد. این موضوع را حتی می‌توان در اپلیکیشن‌ها و بازی‌ها نیز دید، برای مثال در آن‌ها دکمه «خرید سکه بیشتر» به صورت بزرگ در صفحه ظاهر می‌شود و در گوشه‌ای از صفحه نمایش با فونت بسیار ریزی دکمه «نه نمی‌خوام» هم قرار گرفته شده است. کلیک و انتخاب این دکمه معمولا کار سختی‌ است! تصویر بالایی که ارائه شده است حقیقتا یک حقه است به دو دلیل: ابتدا اینکه چنین پاپ‌آپی بعد از کلیک روی لینکی تحت عنوان «دانلود رایگان» نمایش داده شده و دومین مورد این است که گزینه «Premium License» با تاکید بیشتری طراحی شده و در گزینه اول قرار گرفته است.

۲. تبلیغات مخفی: وقتی که یک تبلیغ به عنوان محتوا یا المانی از ناوبری ظاهر می‌شود، چنین موضوعی نیز حقه است.

۳. تداوم اجباری: بسیاری از وبسایت‌ها سعی دارند تا از شما بابت چیزی که می‌شود به صورت رایگان در همانجا بدست آورد پول بگیرند.

۴. رشد از طریق اسپم: معمولا وبسایت‌ها سعی می‌کنند تا شما را به متصل کردن آدرس ایمیل یا شبکه‌های اجتماعی‌تان به وبسایت ترغیب کنند -با این کار می‌توانید با دوستانی که می‌شناسید به صورت آنلاین بازی کنید.- بعد از انجام چنین کاری شما با مقوله اسپمینگ و اطلاعاتی که یقینا الگوی تاریک هستند روبرو می‌شوید. به نظر می‌رسد که چنین موضوعی به پیشرفت شرکت منتهی می‌شود اما در واقعیت اینگونه نیست.

۵. هزینه‌های مخفی شده: آیتم‌ها و هزینه‌های اضافی که در قسمت پرداخت ظاهر می‌شوند نیز الگوهای تاریک هستند، البته چنین مواردی بسیار مرسوم نیست اما با این حال هنوز هم اتفاق می‌افتند. برخی دیگر از وبسایت‌ها حتی با وجود اینکه کوپن‌های تخفیف ارائه می‌دهند اما آن را به صورتی از چشم کاربران مخفی می‌کنند. به وبسایت GoDaddy در زیر نگاه کنید، گزینه Privacy Protection بدون اینکه کاربر قصد استفاده از آن را داشته باشد در حال اضافه شدن به خریدهای‌ش است.

Darkpatterns.org چنین الگوهای تاریکی را در وبسایت خود جمع آوری کرده است. می‌توانید آن‌ها را در این لینک مشاهده کنید.

ملاحظات اخلاقی

درک این مسئله که باید یک تاکتیک طراحی داشته باشید یا نه، همراه با سوال‌های اخلاقی بسیاری خواهد بود. اگر به این موضوع که برخی چیزها می‌توانند گول زننده باشند نگران هستید، بنابراین بدانید که به احتمال بسیار زیادی هستند.

آیا می‌خواهید که وبسایت و یا شرکت‌تان برای چنین مسائلی شناخته شود؟ یا می‌خواهید که بین صنعت شما و کاربران صداقت و وفاداری بوجود بیاید؟

پاسخ به چنین سوالی بسیار ساده است اما در عمل چنین نیست، واقعیت آن است که در حال حاضر نیز هنوز شرکت های بزرگی را می‌توان یافت که از الگوهای تاریک استفاده می‌کنند.

به وبسایت‌هایی که همیشه به آن‌ها سر می‌زنید فکر کنید: تا به حال چند بار برای‌تان پیش آمده که کلیک کردن روی یک دکمه -که می‌خواستید روی آن کلیک کنید- برای‌تان سخت بوده است؟
به خبرنامه‌های ایمیلی فکر کنید: تا به حال شده که برای گشتن به دنبال دکمه unsubscribe در دام یک گزینه اشتراک دیگر بیافتید؟
به دکمه x که برای بستن یک پاپ آپ یا تبلیغات استفاده می‌شود فکر کنید: تا به حال انتخاب این دکمه‌ها و یا کلیک روی آن‌ها چقدر برای‌تان سخت بوده است؟ تا به حال چند بار به صورت اشتباه روی آن‌ها کلیک کرده‌اید؟

این الگوها همه جا هستند.

قبل از اینکه سعی در ایجاد الگویی در وبسایت بکنید چند سوال را از خودتان بپرسید:

آیا استفاده از این تکنیک برای استفاده از کاربران برای انجام یک عملیات ضروری است؟ (اگر چنین است پس ممکن است که این مورد یک الگوی تاریک باشد)
آیا مشغول انجام کاری هستید که کاربران را مجبور می‌کند تا کاری بکنند که معمولا انجام نمی‌دهند؟ (اگر چنین است پس ممکن است که این مورد یک الگوی تاریک باشد)
چنین طراحی در قدم‌های بعدی‌اش کاربران را عصبانی یا سرخورده می‌کند؟ (اگر چنین است پس ممکن است که این مورد یک الگوی تاریک باشد)
آیا به مردم اجازه می‌دهم که اطلاعاتی راجع به گزارشات و تحلیل‌های‌م بدانند؟ (اگر چنین نیست پس ممکن است که این مورد یک الگوی تاریک باشد)

هشتگ #darkpatterns را دنبال کنید

اگر می‌خواهید الگوهای تاریک بیشتری را در عمل مشاهده کنید و آن‌ها را بشناسید به شما پیشنهاد می‌کنم که هشتگ #darkpatterns را در توییتر دنبال کنید.

جایگزین‌های کاربر پسند

هیچ دلیلی برای اینکه یک طراحی حتما باید از الگوهای تاریک استفاده کند وجود ندارد. همواره راه‌حل‌های کاربرپسند‌تر و اخلاقی‌تری وجود دارد.

با طراحی‌ المان‌هایی که از متدهای استفاده‌پذیری پیروی می‌کنند از فریب دادن کاربران‌تان خودداری کنید. لینک‌ها باید درست شبیه به لینک‌ها باشند. دکمه ها باید شبیه به دکمه‌ها باشند. هیچوقت آن‌ها را با همدیگر اشتباه نگیرید و سعی نکنید از راه‌های دیگری از آن‌ها استفاده کنید.

لینک‌ها و تبلیغات را مخفی نکنید. تمام المان‌ها باید به خوبی دیده شود و از الگوی کاربرپسندی پیروی نمایند. از داده‌های کاربران محافظت کنید، به آن‌ها اسپم نفرستید و برای کاربران‌تان ارزش قائل باشید. تمام قیمت‌ها را به صوت سرراست و بدون هیچگونه حقه‌ای به کاربران نشان دهید.

در پایان

در حالیکه الگوهای تاریک همه جا هستند، اما به شما پیشنهاد می‌کنیم که از آن‌ها استفاده نکنید. جدای از این سعی کنید که آن‌ها را شناسایی نمایید. هیچ فایده بلند مدتی برای الگوهای تاریک وجود ندارد.

برای اینکه اعتماد و صداقت را با کاربران‌تان ایجاد کنید سعی کنید در طراحی‌تان خبری از حقه و تکنیک‌های مختلف برای ضرر رساندن به مشتری نباشد.

منبع