تفاوت میان لینوکس و گنو/لینوکس

یکی از پربحث ترین موضوعات انجمن های لینوکس برای مبتدیان علاقه مند به لینوکس این سوال است که آيا بین لینوکس و گنو/لینوکس تفاوتی وجود داره؟! خب باید بگم که آره! تفاوت دارند. بگذارید با یکسری از توضیحات شروع کنم:

اوایل که برنامه نویسی داشته پیشرفت می کرده یه رسم بوده که هر کسی که کد می نوشت اون رو به دوستاش معرفی می کرد و ازشون می خواست نظر خودشون بدن یا اون رو بهتر کنن. بعد از اینکه شرکت های انحصار طلب وارد عرصه شدن این حالت کلا فراموش شد و همه داشتن به صورت فردی و یا  انحصاری برای یک شرکت خاص کدنویسی می کردند. ۱۹۸۴ بود که فردی با نام ریچارد استالمن مخالفت خودش رو از این قضیه بیان کرد و گفت نرم افزار ها باید آزاد و رایگان باشند. ریچارد استالمن بنیاد نرم افزارهای آزاد را تاسیس کرد و در کنار همه اینها گنو پروژه ای بزرگ و زیبا بود که استالمن شروع به ساختن آن کرد. خب GNU بیان کننده GNU Is Not Unix یا گنو یونیکس نیست، است. ریچارد استالمن باور داشت برای ساختن جامعه آزاد از نرم افزار ابتدا به اصلی ترین نرم افزار یعنی سیستم عامل نیاز دارند به همین دلیل شروع به ساختن کامپایلر جی‌سی‌سی و متن ادیتور ایماکس کرد، ولی اینها تنها ابزارهایی برای سیستم عامل بودند و باید روی یک هسته اصلی کار می کرد.در ابتدای دهه ۹۰ همراه با دوستانش شروع به توسعه هسته ای تحت عنوان HURD کردند که در نهایت اگر آن هسته را با نرم افزارهای گنو همراه می کردند سیستم عاملی طراحی می شد تحت نام GNU/HURD که اینکار انجام شد و در سل ۲۰۰۱ آماده توزیع بود، ولی اینکار انجام نشد. به گفته استالمن این پروژه هنوز زنده است. 

اما ماجرای لینوکس!

ساختن هسته‌ی سیستم عامل از پایه کار آسانی نبود، استالمن در گفته های خودش به این قضیه اقرار می کند. همچنین میگه که این کار به کندی پیش می رفت. اما با انتشار هسته لینوکس توی ابتدای دهه ۹۰ (تقریبا سال ۹۱-۹۲) همه چیز تغییر کرد. استالمن با دیدن هسته لینوکس و متوجه شدن از اینکه این هسته به صورت رایگان و متن باز منتشر شده، بزرگترین خلا ابزاری اش برطرف شد. برای شروع و استارت به پروژه گنو همراه با یک هسته کارآمد دیگر به مشکل برنمی خورد. بنابراین توسعه دهندگان توانستند با قرار دادن لینوکس در کنار سیستم گنو یک سیستمِ کاملِ آزاد ایجاد کنند، در نهایت سیستم عاملی تحت عنوان گنو/لینوکس پا به عرصه گذاشت.

سیستم ها و توزیع های لینوکسی که امروزه با آنها کار می کنیم مانند دبیان، سوزه، اوبونتو و … صدرصد لینوکس نیستند، آنها براساس پروژه گنو/لینوکس ساخته شده اند. در این حالت این توزیع ها دارای یک کرنل مشترک به نام لینوکس و ابزارهای آزاد گنو مختلف هستند. 

یکی از اشتباهاتی که همیشه پیش می آید و تقریبا افراد بسیاری مرتکب می شوند این است که لینوکس و گنو/لینوکس را یکی می دانند ولی اینگونه نیست. همانطور که گفته شد لینوکس تنها یک هسته است که براساس آن منابع  و موارد مورد نیاز برای اجرا شدن نرم افزار را در اختیار نرم افزارها قرار می دهد.

بنیاد نرم افزارهای آزاد , FSF

همانطور که گفتم در دهه ۸۰-۹۰ برنامه ها شروع به انحصاری شدن می کردن و دیگر برنامه نویس ها به صورت مشترک روی کدها کار نمی کردن. ریچارد استالمن با درک این مطلب شروع به ساخت یک انجمن یا بهتر بگوییم جنبش به نام نرم افزارهای آزاد کرد. از مهمترین خروجی های این جنبش می توان به پروانه GPL و پروژه GNU اشاره کرد.

 مجوز GPL  مخفف کلمات General Public License به معنی پروانه عمومی همگانی است. مطابق با این مجوز:

1. کاربران می توانند نرم افزار را برای هر منظوری استفاده کنند.
2. کاربران می توانند نرم افزارها را آنچنان که دوست دارند تغییر دهند.
3. نرم افزار را با دوستان و همسایه ها خود به اشتراک بگذارد.
4. تغییرات اعمال شده را بازنشر سازد.

طبق سخن های این بنیاد در حال حاضر نیمی از نرم افزارهای موجود تحت این مجوز منتشر می شوند.

منبع